برخی عقیده دارند که عدم اعتبار چک در تضمین معاملات، متخصص چکهای عادی بوده و چکهای تضمینی بدلیل اعتبار صادر کننده و تضمین کننده آن که بانک میباشد معتبر میباشد اما باید توجه داشت که قانونگزار علی رغم علم به وجود چک تضمینشده بانکی و تعریف آن در قانون تجارت، قائل به تفکیک آن از چک عادی نشده و آن را نیز در زمره چک میداند و با بیان عبارت چک به صورت مطلق حکم واحدی نسبت به همه اقسام چک داده و در این میان فرق بین چک عادی، چک مسافرتی، چک تائید شده و چک تضمینشده قائل نگردیده است علی رغم دلایل مطروحه مبنی بر بی اعتباری چک تضمینشده بانکی بعنوان تضمین معاملات مشاهده میشود که دستگاهها در دیافت چک تضمینی نسبت به سایر ضمانتنامهها رغبت بیشتری از خود نشان میدهند به عبارتی چک تضمینشده بانکی را حتی بر ضمانتنامه بانکی مقدم شمرده و ترجیح بیشتری نسبت به دریافت آن دارند و استدلال مینمایند که چک تضمینشده نیز مانند سایر ضمانتنامهها میباشد و بانک صادر کننده پرداخت آن را تضمین مینماید لذا دلیلی بر نپذیرفتن آن وجود ندارد.
در پاسخ به این استدلال باید بیان داشت که اگرچه چک تضمینشده بانکی و ضمانتنامه بانکی هر دو را بانک صادرکننده تعهد بر پرداخت مینماید پرداخت آن را تضمین مینماید لذا دلیل بر نپذیرفتن آن وجود ندارد در پاسخ به این استدلال باید بیان داشت که اگر چه چک تضمینشده بانکی و ضمانتنامه بانکی هر دو را بانک صادر کننده تعهد بر پرداخت مینماید لکن وصول ضمانتنامه بانکی مستلزم رعایت مقدمات و یا به عبارتی طی مراحل اجرای ضمانتنامه میباشد لکن چک تضین شده بانکی به سادگی حتی با مهر دبیرخانه دستگاه مناقصهگذار قابل وصول و دریافت میباشد و امکان نظارت بر آن ضعیف بوده و با توجه به نقدپذیری راحت آن امکان تبانی را فراهم میسازد.
برخی دیگر عقیده دارند چک تضمینشده بانکی همانند وجه نقد بوده و با توجه به اینکه وجه نقد از جمله تضمینهای معتبر جهت شرکت در مناقصات میباشد پس چک تضمینی نیز معتبر میباشد. این استدلال نیز شبیه به استدلال قبلی که چک تضمینی را در حکم ضمانتنامه معتبر بانکی میدانست صرفاً به قابلیت و اعتبار چک تضمینشده بانکی و منافع دستگاه مناقصهگزار توجه دارد اما این استدلال نیز خالی از اشکال نیست زیرا اگر جه چک تضمینشده بانکی بسیار شبیه به وجه نقدی میباشد اما وجه نقد به حساب دستگاه واریز گردیده و رسید آن در اسناد مناقصه قرار میگیرد اما در چک تضمینی اصل چک در اسناد قرار گرفته و صرف نظر از اینکه امکان مفقود شدن و سرقت و... را دارد همانطور که گفته شد بدون نیاز به رعایت تشریفات اداری قابلیت نقد پذیری بسیار زیادی دارد از این رو اگر چه چک تضمینشده تضمین بسیار معتبر برای دستگاه مناقصهگزار میباشد لکن استفاده از آن به شیوهی بیان شده میتواند احتمال وقوع فساد در مناقصات را افزایش دهد.
به نظر میرسد قانونگزار نیز با علم به این قبیل معایب استفاده از چک تضمینشده، آن را از جمله تضمینهای معتبر ندانسته و در آئیننامه تضمین برای معاملات دولتی اسمی از آن به میان نیاورده است.
نظرات شما عزیزان: